'Bij e-procurement werken publieke en private organisaties echt samen'
Als adviseur standaarden bij Logius werkt Wendy van Donge aan de procesoptimalisatie van e-procurement bij de Rijksoverheid. Tegelijkertijd schrijft zij een proefschrift over de inrichting van publiek-private informatie-infrastructuren. 'E-procurement is daarvan een heel mooi voorbeeld, omdat er verschillende belanghebbenden, bericht- en gegevensstandaarden, systemen en opvattingen over governance in samenkomen', licht zij toe.
In haar dagelijks werk bij Logius analyseert Van Donge de elektronische berichten die via het Rijksoverheid Access Point (ROAP) en andere systemen heen en weer gaan tussen leveranciers en inkopers bij de Rijksoverheid. De kwaliteit van deze data bepaalt in hoge mate hoe goed de verwerking van e-procurementberichten bij de Rijksoverheid verloopt. Van Donge: 'Ik bekijk wat er goed en fout gaat met deze berichten en of er intelligente manieren zijn om dit te verbeteren. Op basis van de gegevens die ik krijg, stel ik optimalisaties voor.'
E-procurement-data analyseren
'Van de berichten die via het ROAP worden verstuurd kan ik niet de inhoud zien, maar wel dat een bericht is verstuurd en bij een fout, waarom het fout is gegaan', zegt Van Donge. Op dinsdagen ziet zij een enorme piek in de aantallen facturen die elektronisch verstuurd worden naar de Rijksoverheid, vertelt zij lachend. 'Dat is echt opvallend.' En dan serieuzer: 'Een voorbeeld van een foutmelding die ik onderzoek is 'No supplier email'. Dit betekent dat een leverancier geen e-mailadres heeft vermeld, waardoor e-facturen uitvallen.'
Foutopsporing in de keten
Van Donge onderzoekt zo'n foutmelding en bekijkt of de oorzaak bij de leverancier ligt of bij de serviceprovider die het bericht namens de leverancier verzendt. Een fout kan natuurlijk ook ontstaan bij het ROAP of bij een partij binnen de Rijksoverheid die op het ROAP is aangesloten. 'Op verschillende plekken in de keten kan iets fout kan gaan, mijn taak is om te kijken waar precies', aldus Van Donge. Samen met RVO en andere partijen binnen en buiten de Rijksoverheid probeert Logius vervolgens een oplossing uit te werken.
Veel verschillende stakeholders
'E-procurement is een heel divers speelveld, met veel verschillende soorten stakeholders', vertelt Van Donge. 'De afdeling standaarden van Logius waar ik werk, vertegenwoordigt de Rijksoverheid, maar we moeten bijvoorbeeld ook compliant zijn met Europese wetgeving en rekening houden met de eisen van het Peppol-netwerk waarover de e-procurementberichten verstuurd worden.' In dit speelveld is Logius verantwoordelijk voor de kennis over standaarden, het beheer daarvan en levert het inzichten op basis van data.
Proefschrift over datadeling
Behalve dat zij in de data duikt om de e-procurementketen van de Rijksoverheid te optimaliseren, kijkt Van Donge ook nog op een heel andere manier naar e-procurement: als promovendus aan de TU Delft schrijft zij een proefschrift over datadeling in publiek-private informatie-infrastructuren. De uitwisseling van e-procurementberichten via het Peppol-netwerk is hiervan een heel goed voorbeeld, vertelt zij. Haar proefschrift gaat over de vraag: welke mogelijkheden heeft de overheid om dit soort publiek-private datadeling in te richten?
Samenwerking overheid en markt
In haar onderzoek vergelijkt Van Donge bijvoorbeeld de Peppol-infrastructuur voor het uiwisselen van e-procurementberichten met andere informatie-infrastructuren, zoals Standard Business Reporting (SBR) voor het aanleveren van financiële gegevens en Single Window (SW) voor het aanleveren van vrachtgegevens van schepen en vliegtuigen. Opvallend aan Peppol is volgens Van Donge dat de overheid slechts één van de stakeholders is die deze infrastructuur wil laten werken. Dit is een verschil met andere datadeelsystemen. 'Bij e-procurement willen alle partijen zo goed mogelijk samenwerken en de governance tussen overheid en markt komt er echt van de grond', stelt zij.
Keuzes voor overheid bij datadeling
'De manier waarop de overheid zich opstelt in publiek-private informatie-infrastructuren, de inrichtingskeuzes die de overheid daarbij maakt, die wil ik in mijn onderzoek naar boven halen. Hoe komen die keuzes tot stand? Welke sterktes en zwaktes hebben verschillende alternatieven?' vertelt Van Donge. 'Als overheid moet je goed opletten bij de vorm van stewardship die je kiest.' Hierbij verstaat zij onder stewardship de combinatie rollen die ervoor moet zorgen dat de kwaliteit van de data, het systeem en de governance is gewaarborgd.
Data, systeem en governance
'Waar ik in mijn onderzoek op terug blijf komen is dat je om datakwaliteit te garanderen, een systeem nodig hebt dat dit goed ondersteunt en betrouwbaar is, dus je hebt een hoge mate van systeemkwaliteit nodig. Daarnaast is governance belangrijk, omdat er veel partijen betrokken zijn in zo'n publiek-private informatie-infrastructuur. Je moet goede afspraken met elkaar maken, het moet duidelijk zijn wie welke besluiten neemt, op welk niveau, wie mandaat heeft en hoe bijvoorbeeld met financiën omgaat. Dat moet goed ingericht zijn en gemonitord worden', vertelt Van Donge.
Van wetenschap naar praktijk
Met haar onderzoek wil Van Donge voor de overheid inzicht creëren in de keuzes die zij heeft bij de inrichting van publiek-private data-infrastructuren. Haar onderzoek is nuttig voor zowel overheidsdiensten die data verzamelen, de Belastingdienst bijvoorbeeld, als voor beleidsmakers en intermediaire partijen als Logius, die dit soort data-infrastructuren inrichten. Behalve in wetenschappelijk artikelen, probeert Van Donge zoveel mogelijk over haar onderzoek te publiceren voor een groter publiek, onder andere op de Digicampus-website.
Kennis beschikbaar maken
'De bedoeling van mijn onderzoek is juist om ook tussentijds kennis te genereren en wat ik leer terug te geven aan de samenleving, zodat het niet alleen maar pure wetenschap blijft, maar juist ook nieuwe kennis oplevert voor de praktijk', vertelt Van Donge. 'Ook wil ik mijn ideeën en kennis graag delen met beleidsmakers. Dus als mijn proefschrift klaar is, bied ik het graag aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan of aan de beleidsdirectie Digitale Samenleving van het ministerie van BZK. Het moet een bijdrage leveren, daarvoor doe ik het.'
Interview en tekst: Remon Scheinhardt